Andrea Pirlo hiện đang rảnh rỗi sau khi bị Juventus sa thải ở cuối mùa giải trước. Tuy nhiên, ông vẫn bình thản chuẩn bị cho tương lai bóng đá của mình bằng bộ não của một Il Maestro – Bậc Thày.
Đó là cuối buổi chiều khi Andrea Pirlo online trên Zoom. Cựu tuyển thủ Italia đang nằm thư giãn bên bể bơi ở Tuscany, ngắm nhìn các con nô nghịch và tận hưởng kỳ nghỉ. “Mùa hè năm nay thật tuyệt vời,” Pirlo nói đầy hào hứng, gợi nhắc lại bài hát kinh điển của Gianna Nannini và Edoardo Bennato đã vang vọng khắp mọi nẻo đường nước Ý kể từ đầu tháng Sáu.
Người Ý vô địch Eurovision Song Contest (Cuộc thi ca khúc truyền hình châu Âu), nâng cao Cúp Bạc EURO 2020, giành HCV môn chạy nước rút 100m nam tại Thế vận hội Olympic ở Tokyo và chắc chắn mùa Hè này sẽ không bao giờ bị lãng quên trong trái tim những người dân Italia.
Những ký ức về Berlin tháng 7 năm 2006 ùa về, khi Pirlo thực hiện quả đá đầu tiên của ĐT Italia trong loạt đá luân lưu quyết định trận chung kết World Cup với Pháp thật sảng khoái tựa làn gió nhẹ miên man của vùng Tuscany.
“Không niềm vui nào lớn hơn vinh quang cùng ĐTQG”, Pirlo mỉm cười, “Và Manccini đã giúp người Italia một lần nữa lên đỉnh. Đội bóng có bản sắc rõ ràng và chơi gắn bó như một CLB. Ngay từ đầu, đội quân này đã biết phải làm gì để chiến thắng”.
Sự ngưỡng mộ của Pirlo dành cho HLV Roberto Mancini cũng đặc biệt lấp lánh như ánh mặt trời lặn in trên vầng trán của ông. “Chúng tôi đã trở lại để giành danh hiệu lớn lần đầu tiên sau một khoảng thời gian dài”.
Theo Pirlo, cách nhìn của ông về bóng đá cũng tương tự như phong cách mà Italia đã trình diễn trong mùa hè này, với việc Mancini xây dựng đội bóng xung quanh bậc thầy chuyền bóng và kiểm soát bóng là Jorghinho và Marco Verratti, những cầu thủ lớn lên với “Il Maestro” trong bộ não.
Nhìn lại trận chung kết EURO 2020, Italia là kẻ chiến thắng cuối cùng dù Luke Shaw đã ghi bàn thắng sớm cho ĐT Anh. Pirlo cho rằng Tam Sư luôn thiếu một tiền vệ kiến thiết lùi sâu đẳng cấp trong suốt những năm qua.
“Tam Sư rất khó tìm được kiểu cầu thủ như vậy. Những năm qua, họ có những tiền vệ sở hữu bộ kĩ năng kiểu khác. Kalvin Phillips, người được mệnh danh là Pirlo vùng Yorkshire rất hay, nhưng không giống kiểu chơi của tôi. Vẫn là một tiền vệ box-to-box giống như Frank Lampard”.
Còn người Ý vẫn duy trì những truyền thống của họ tại EURO, với Chiellini – đồng đội cũ của Pirlo là thủ lĩnh, nhưng họ cũng có cách tiếp cận trận đấu rất hiện đại.
“Bóng đá có vài điểm không thay đổi. Mục tiêu vẫn là phòng thủ và ghi bàn. Nhưng cách chơi thì có khác, cách nhập cuộc, cách cầu thủ di chuyển là những điều đã thay đổi. Ngày nay, bạn cần những cầu thủ vừa nhanh nhẹn, có kỹ thuật xuất sắc, lại phất bóng giỏi và mạnh mẽ trong các pha 1v1. Bóng đá thay đổi theo từng năm.”
Một thế hệ HLV mới đang cập nhật và định nghĩa lại thứ bóng đá được chơi ở Serie A. Đó là những người còn rất trẻ hoặc đang ở độ tuổi trưởng thành khi AC Milan của Arrigo Sacchi đang trên đỉnh thế giới vào những năm 1980, sắp nghỉ hưu khi Pep Guardiola tạo ra một Barcelona bất bại suốt một thập kỷ trước.
Đã có lúc các nhà cầm quân lấy cảm hứng từ nhà vô địch châu Âu cuối cùng của giải đấu – nhưng chiến thuật của Inter Milan giành cú ăn ba mùa 2009/10 chưa bao giờ trở thành kim chỉ nam của ĐT Italia. Phương pháp huấn luyện của Guardiola từ thời điểm đó đã phủ sóng khắp nơi trên thế giới.
Napoli của Maurizio Sarri, lối chơi pressing mà Eusebio Di Francesco triển khai để đưa Roma vào bán kết Champions League 2017/18 hay những màn tấn công cống hiến của Sassuolo dưới bàn tay của Roberto De Zerbi là những mảng còn lại trong bức tranh chiến thuật đa sắc màu.
Mùa trước, Serie A ghi được nhiều bàn thắng nhất mỗi trận (3,05) trong số 5 giải đấu hàng đầu châu Âu. Crotone đóng góp khá nhiều vào thành tích đó bằng cách lập kỷ lục về số lần để thủng lưới với 92 lần trong 38 trận tại giải đấu.
Một số người nghĩ CLB này thật can đảm, người khác cho rằng họ ngu ngốc, và cuối cùng, Crotone đã phải rời giải đấu. Nhưng lòng dũng cảm của Spezia đã đem về thành quả, khi đội bóng dưới thời Vincenzo Italiano đánh bại á quân Milan với tỉ số 2-0.
Pirlo giải thích: “Những HLV trẻ muốn làm điều gì đó khác biệt. Bóng đá đang đi theo hướng đó. Guardiola là minh chứng rõ ràng trong những năm qua. Nếu bạn không kiểm soát trận đấu, sẽ rất khó để giành chiến thắng. Tất nhiên, có lúc bạn cầm bóng đến 90% mà vẫn để đối phương chọc thủng lưới nhưng tôi thích thua theo cách đó hơn là dành cả trận để cố thủ rồi ghi được 1 bàn nhờ phản công”.
Không có gì mà Pirlo trải qua trong năm đầu tiên làm HLV khiến niềm tin của ông bị lay chuyển và Pirlo nhận thức sâu sắc rằng sẽ không viết lại dù chỉ một từ trong bản luận án mà ông đã hoàn thành khi nhận bằng HLV.
“Tôi sẽ không thay đổi nó vì một số kết quả không tốt. Đó vẫn là cách tôi nghĩ về trận đấu: phát triển tấn công ngay từ tuyến dưới, tìm cách giữ bóng, giành lại bóng càng nhanh càng tốt. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào những cầu thủ bạn có và những gì họ có thể làm. Cầu thủ quan trọng hơn nhiều so với HLV, và chính HLV cần phải thích nghi”.
Mùa trước, Juventus bị mất ngôi lần đầu tiên kể từ năm 2011 nhưng cũng không CLB nào trong 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu ngoài Bayern Munich bảo vệ thành công chức vô địch. Pirlo bất ngờ trở thành HLV đội một chỉ trong vòng một tuần sau khi được bổ nhiệm làm HLV đội U21 Juve. Việc không có một mùa giải trọn vẹn do COVID-19 khiến nó trở thành một thử thách hiếm có.
“Tôi đã học được rất nhiều. Đó là kinh nghiệm đầu tiên của tôi với tư cách là một HLV, tôi rất căng thẳng vì đội bắt đầu mùa giải với chỉ một trận giao hữu. Tất cả đều gấp gáp. Chúng tôi chơi 3 ngày 1 trận, không có CĐV trên khán đài, thể lực không kịp hồi phục và không đủ thời gian để tập luyện, chuẩn bị cho trận đấu tiếp theo. Thật khó để thử một điều gì mới”, người đàn ông 42 tuổi này chia sẻ.
Tuy vậy, Pirlo đã cố gắng đưa ra một hệ thống chiến thuật mang tính tiên phong, đó là cho Juventus phòng ngự với sơ đồ 4-4-2 và chuyển sang 3-2-5 khi tấn công. Những dữ liệu của StatsBomb về Juve cũng rất tốt, khi các chỉ số xG (bàn thắng kỳ vọng) và dứt điểm trong khi chơi pressing tầm cao (cú sút sau nỗ lực tạo sức ép và cướp được bóng trên phần sân đối phương) đều ở nhóm 90%.
Và cũng không đội nào ở Serie A có tỉ lệ bàn thua kỳ vọng/90 phút thấp hơn họ. Tuy nhiên, đáng tiếc là Juventus không thể có được phong độ ổn định. Họ đã đánh bại Barcelona với tỷ số 3-0 tại Nou Camp, chấm dứt chuỗi 27 trận bất bại của Milan ở Serie A và đánh bại Inter và Atalanta trên đường giành Coppa Italia, nhưng để thua trên sân nhà trước Benevento sắp xuống hạng và bị loại.
Đội hình của Pirlo cũng thường thiếu những mảnh ghép quan trọng như Paulo Dybala ở tuyến trên (chỉ đá chính 14 trận ở Serie A do chấn thương), một tiền đạo dự bị, một hộ công và một hậu vệ trái, nơi Gianluca Frabotta là diễn viên đóng thế cho Alex Sandro thường xuyên vắng mặt vì chấn thương. Nhưng khả năng giải quyết vấn đề xuất sắc của Pirlo vẫn được thể hiện ở việc hồi sinh Danilo và giúp nâng tầm Weston McKennie.
“Cậu ấy còn trẻ và có thể chơi hay hơn nữa. McKennie có thể chơi như một số 8 lệch phải hoặc trái trong sơ đồ 3 tiền vệ. Cậu ta có thể xâm nhập vòng cấm để ghi bàn nhưng cũng rất giỏi trong việc giành lại bóng. Năm ngoái, chúng tôi đã chơi trong một hệ thống khác nên giờ đây cậu ta phải thích nghi”, Pirlo nói về cầu thủ người Mỹ.
Cuối cùng, Juventus đã giành được một vài thành tích: đoạt vé dự Champions League ở vòng 38, Cristiano Ronaldo lần thứ ba trở thành Capocannoniere (vua phá lưới); trong khi Chiellini, Leonardo Bonucci, Federico Bernardeschi và Federico Chiesa đã tỏa sáng ở EURO.
Vào tháng 4/2021, Pirlo tự đánh giá mình được 6 điểm trên thang điểm 10. “Tôi có thể làm tốt hơn và khi kết quả không như ý, HLV là người phải chịu trách nhiệm đầu tiên. Tôi phải cố gắng nhiều hơn nữa”.
Sau khi cùng Juventus vô địch Coppa Italia, Pirlo xứng đáng được đánh giá cao hơn, nhưng điều đó là không đủ để ông tiếp tục công việc ở Juventus và BLĐ đã mời Massimiliano ngồi ghế nóng lần thứ hai. Song Pirlo vẫn khẳng định: “Đó là một năm mà tôi đã có rất nhiều sự phát triển cá nhân”.
Chân trời của người từng hai lần vô địch Champions League cũng tươi sáng như chân trời của nhà văn Hugo Pratt trong bộ truyện tranh phiêu lưu Corto Maltese nổi tiếng. Và với suy nghĩ đó, Pirlo sẽ không giới hạn bản thân ở Italia. “Tôi muốn ra nước ngoài. Tôi đã có 3 năm ở Mỹ, có thể nói tốt tiếng Anh và tiếng Pháp. Tôi có thể đi đến bất cứ đâu”.
Từng chơi cho New York City 3 năm, vì vậy Pirlo vẫn theo dõi chặt chẽ giải MLS. “Không phải là tất cả nhưng tôi luôn xem các trận đấu mỗi khi có thể. Tôi nhớ cái nóng của thời điểm này trong năm, nhớ cảm giác chơi bóng trong không khí oi ả đó. Các cầu thủ khó có thể duy trì cường độ hoạt động cao trong thời tiết đó.
Tôi yêu CLB New York City và thích mọi thứ về MLS. Tôi đã hòa nhập tốt với CLB, với các đồng đội, các nhân viên và HLV. Đó là một trải nghiệm sống tuyệt vời, bên cạnh một trải nghiệm bóng đá tuyệt vời. Hai đứa con của tôi đều sinh ra ở Mỹ, vì vậy nước Mĩ giống như quê hương thứ hai của chúng tôi”.
Trở lại MLS để làm HLV vào một ngày nào đó chắc chắn là lựa chọn đầy hấp dẫn và không cần phải đắn đo đối với Pirlo. Patrick Vieira – tân HLV của Crystal Palace – đã cho Pirlo thấy khả năng bắt đầu công việc HLV ở MLS rồi quay trở lại Ligue 1 và Premier League.
“Tôi không loại trừ bất cứ điều gì. Đó là một giải đấu tuyệt vời. Tôi thấy rất nhiều HLV đến MLS từ các quốc gia khác. Chúng ta đã thấy bóng đá Mỹ đã làm được gì ở World Cup. Nhiều cầu thủ Mỹ đang chơi cho những CLB hàng đầu trên thế giới như Juve, Barcelona, Chelsea. Cấp độ họ đang thi đấu nói lên tiềm năng của họ”.
Trong thời gian chờ đợi, Il Maestro tiếp tục nghiên cứu để chuẩn bị cho bến đỗ mới. “Tôi đang theo dõi rất nhiều HLV khác nhau. Chúng ta có thể học hỏi từ bất kỳ ai. Tôi xem các trận đấu và tham gia các buổi đào tạo trực tuyến. Khi việc đi lại dễ dàng hơn, tôi sẽ gặp một số người. Tôi tình cờ gặp Mauricio Pochettino trong kỳ nghỉ ở Ibiza và ông ấy đã mời tôi đến Paris để đàm luận. Và nếu có thể, tôi cũng muốn đến Manchester để gặp Pep Guardiola”.
Hiện tại, Pirlo đang chờ đợi thời điểm thích hợp trước khi đưa ra quyết định. Với vẻ bình thản vốn có, Pirlo chỉ nói một cách đơn giản khi được hỏi về mức độ sẵn sàng đón nhận công việc mới: “ Tôi đang rất nóng lòng bắt đầu cuộc phiêu lưu tiếp theo”.
