Liverpool không phòng ngự tích cực như những mùa giải trước và khi nhìn vào dữ liệu của trận đấu bế tắc trước Chelsea vào đêm thứ Ba vừa qua, những con số đã chứng minh cho những gì chúng ta đã thấy trên sân.
Như chúng ta đã biết, việc phòng thủ của Liverpool luôn diễn ra đầu tiên từ phía trên. Mùa giải này, họ đã mất Luis Diaz và Diogo Jota – hai cầu thủ thông thạo ngón pressing – trong phần lớn chiến dịch này, còn Darwin Nunez và Cody Gakpo đang trong quá trình học việc. Sadio Mane, một tay pressing siêu hạng, cũng đã ra đi.
Tất cả những điều này đã tác động đến mức độ thành công của Liverpool khi giành lại bóng ở phần sân của đối phương. Liverpool đang có trung bình 3,9 lượt giành bóng trên cao/trận ở mùa này. Thuật ngữ này dùng để chỉ các pha thu hồi bóng trong các tình huống mở diễn ra cách khung thành của đối phương 40m trở xuống.
Chỉ số đó đã giảm dần trong 3 mùa giải trước. Vào năm 2019/20, khi Liverpool vô địch Premier League, họ có trung bình 5,5 lượt/trận. Hai mùa tiếp theo, họ đạt điểm trung bình lần lượt là 4,8 và 5,3. Việc duy trì pressing tầm cao đã trở thành một nhiệm vụ ngày càng khó khăn với Liverpool.
Điều này tạo thêm áp lực lên hàng thủ của Liverpool. Họ đang phải thực hiện trung bình 6,4 pha phòng ngự/trận ở khu vực vòng cấm địa nhà, nhiều hơn so với các mùa trước. Kết quả là, mùa này, Liverpool đang để thủng lưới nhiều hơn, bị sút nhiều hơn, phải nhận các cú sút trúng đích nhiều hơn so với 5 mùa gần nhất. Thêm vào đó, số bàn thua dự kiến trung bình/trận của họ (1,4) cao hơn nhiều so với các mùa trước: mùa 2021/22 là 1; mùa 2020/21 là 1,2; và mùa 2019/20 là 1.
Đã có nhiều dấu hỏi về các cầu thủ phụ trách khâu phòng ngự Liverpool mùa này, ngoại trừ thủ thành Alisson. Những câu hỏi lớn nhất đều xoay quanh Virgil van Dijk, với việc trung vệ này sẽ trở lại thi đấu trong trận đấu với Arsenal vào đêm nay. Mùa này, anh thi đấu rất kém uy lực và thiếu thuyết phục, ở cả Liverpool và ĐT Hà Lan.
Thật vậy, trong thất bại gần đây của ĐT Hà Lan trước Pháp, Marco van Basten – người thường xuyên chỉ trích Van Dijk – đã đề nghị không dùng hậu vệ này nữa vì “chỉ giỏi tạo ra sự hỗn loạn” trong khâu phòng ngự. Quan điểm này cũng đã được nhắc lại bởi Ruud Gullit.
Vậy đâu là nguyên nhân khiến Van Dijk sa sút phong độ, và liệu có phải chỉ tại anh? Mùa này, các cơ hội tấn công tập trung nhiều ở khu vực trung tâm cánh trái, nơi Van Dijk có xu hướng hoạt động mạnh. Van Dijk đang thực hiện nhiều pha tắc bóng hơn so với các mùa trước (2,7 lần/trận so với 1,4 lần/trận ở mùa trước). Điều này cho thấy anh đã bận rộn hơn nhiều.
Nhưng trung vệ này cũng đang thua trong các pha cản phá nhiều hơn, khoảng 0,31 lần/trận ở mùa này. OPTA định nghĩa “đó là một nỗ lực truy cản của hậu vệ nhưng đã bị đánh bại bởi một cú rê bóng”. Mùa 2018/19, Van Dijk không bị thua một lần nào trong các tình huống này.
Cuối cùng, Liverpool đang phòng ngự tập thể không tốt, và điều này, càng dồn nhiều trách nhiệm lên Van Dijk, khiến anh càng thua nhiều hơn trong các màn tranh chấp tay đôi. Thêm vào đó, vấn đề của Liverpool là chơi quá rộng khiến hàng thủ và hàng tiền vệ bị chia cắt, tạo ra những khoảng trống để đối thủ khai thác và có thời gian để tìm đến những vị trí dứt điểm tốt hơn. Khi đối phương có nhiều thời gian hơn để thực hiện cú sút, nghĩa là có thể do Van Dijk đã mắc lỗi thận trọng.
Khi phân tích bàn thắng của Kevin De Bruyne cho Man City cuối tuần trước, giới chuyên môn Anh quốc không tin rằng Van Dijk có lỗi. “De Bruyne đã có bóng ở bên cánh phải hàng phòng ngự của Liverpool, rất xa vị trí của Van Dijk.
Ibrahima Konate khi đó đã dâng lên quá cao, còn hậu vệ phải Trent Alexander-Arnold không kịp hỗ trợ. Do đó Van Dijk phải xuất hiện để hỗ trợ Konate. Khi bóng được chuyển hướng sang Riyad Mahrez, rồi bật tường trở lại cho De Bruyne để phá tình huống việt vị thì Van Dijk không kịp trở tay. Hai hậu vệ cánh của Liverpool cũng đã không làm tốt việc phòng ngự và để De Bruyne ghi bàn”.
Họ tin rằng việc loại Van Dijk trong những tuần gần đây là không công bằng bởi các vấn đề của Liverpool là do cấu trúc phòng ngự hiện đã mất đi tính thống nhất, gắn kết từng có, đồng thời các vị trí đều sa sút phong độ đáng kể. Khi Liverpool mất bóng, bộ ba tấn công – giờ gồm Gakpo, Salah và Nunez – đều đã ở trên khu vực 1/3 cuối sân nên không thể tạo sức ép giành bóng.
Thêm vào đó, vai trò số 9 ảo của Roberto Firmino cũng cần tạo được sức ép ngay lập tức khi bị mất bóng, nhưng khi điều đó không xảy ra, hàng tiền vệ cần một khoảng thời gian để làm việc đó. Chính điều đó đã cho phép đối phương có thời gian để khai thác khoảng trống giữa các tuyến.
Khi các hậu vệ cánh dâng cao không kịp lui về hỗ trợ, lập tức các trung vệ bị bơ vơ trong 2 khoảng trống, hoặc từ họ đến hàng tiền vệ hoặc với khung thành phía sau. Họ chỉ có thể chọn phong toả một trong hai khoảng trống đó.
Stephen Warnock, người đã chơi 67 trận cho Liverpool, cảm thấy đội bóng cũ không còn thường xuyên đưa ra những quyết định đúng đắn như những mùa giải trước – và điều đó bao gồm cả Van Dijk.
Trong chiến thắng 1-0 gần đây của Bournemouth trước Liverpool, chính một loạt lỗi đã dẫn đến bàn thắng của Philip Billing. “Van Dijk áp sát Dominic Solanke ở khu vực giữa sân cùng Konate. Lập tức 2 cầu thủ chạy cánh của Bournemouth di chuyển khỏi vị trí có Robertson và Trent để chiếm lĩnh trung tuyến mà các trung vệ của Liverpool vừa bỏ lại và tạo nên tình huống ghi bàn”, Warnock phân tích.
Nhưng cho dù Van Dijk không còn ở phong độ cao thường thấy, anh cũng không phải là vấn đề lớn nhất của Liverpool. Các giải pháp cho các vấn đề phòng thủ đã được chứng minh là khó nắm bắt đối với Klopp trong cả mùa giải, và chỉ có thể là một đợt tái thiết vào mùa hè sẽ giúp Van Dijk và các đồng đội tìm lại phong độ tốt nhất.
